Мейірім мен рақым – жалпы жаратылыстың түп негізі. Абай атамыз айтқандай «махаббатпен жаратқан адамзатты» Алла Тағала аса мейірімді жəне тым рақымды. Құрандағы барша сүре «Бисмиллаһир-Рахмани-р-Рахим» деп ба-сталуы ең алдымен ислам дініндегі Алла түсінігінен хабар беріп тұр. Жаратушының Рахман жəне Рахим есімі рақымдылыққа тəн бүкіл сипаттарды қамтиды. Жер бетіндегі тіршілік атаулының бəрі де Алланың Рахман есімін дəріптейді.
Алла Тағала осы Рахман есімі арқылы пенделерін мұсылман, кəпір деп бөліп жармай, қаншама күнə жасап, астамшылық танытса да жарылқап, ризық-несібесін беруде. Алла Тағаланың мейірімі күллі болмыс атаулыны қамтиды («Ағраф», 156). Сондықтан Құранда Алла Тағаланың мейірімділігі мен рақымдылығына байланысты аяттар өте көп («Бақара», 163, «Али Имран», 129, «Зумəр», 53, т.б.). Құранда: «Біз сені күллі ғалам үшін рақым етіп қана жібердік» («Əнбия» сүресі, 107-аят.) деу арқылы пайғамбарымыздың жіберілуінің мақсатын айқындап берген. Пайғамбарымыз да өз кезегінде рақымдылықтың керемет үлгісін түбітті жібекке айналдырған шебер секілді көрсетіп кетті жəне мұсылмандарды мейірімділік пен рақымдылыққа шақырды. Ол бір хадисінде: «Жердегілерге рақымдылық жасаңдар. Сонда көктегілер де сендерге рақымдылық жасайды» дейді. (Термези, Бирр, 16; Əбу Дауд, Əдəб, 58). Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бұл хадисінде «адамдар», «мұсылмандар», «салиқалылар» деп бөлмеген. Олай болса, мейірімділік пен рақымшылық бүкіл жа ратылысты толық қамтиды. Жер бетіндегілерге мейірімділік жасау шексіз рақым иесінің разылығына бөлейді. Пайғамбарымыз: «Алла адамдарға мейірімділік танытпағандарға мейірімділік көрсетпейді» деген. (Бұһари, Тəухид 2; Мүслим, Фəдəиль 66, (2319) Мейірімділік – адам болумен қатар иманның да қажеттілігі екенін Ибн Аббас арқылы жеткен мына бір хадистен байқауға болады: «Мейірімді, жұмсақ жүректі бол майынша иман еткен боп саналмайсыңдар». Тағы бір хадисте: «Мейірім тек қана бақытсыздың (иманнан нəсіпсіз) ғана жүрегінен алынып тасталған» (Термизи, Бирр 16, (1924); Əбу Дауд, Əдəб 66, 4942) деу арқылы бірінші хадистің мағынасын аша түседі. Пайғамбарымыз тағы бір хадисінде мұсылманды «оның қолынан жəне тілінен өзгелер зиян шекпеген жан» деп сипаттаған. (əл-Хатиб ибн Масудтан, əл-Хатиб əл-Жами, 2-том, 269-б.) Сол үшін нағыз мұсылман осы айтылған қағидаларды бəрінен жоғары қойып, ислам пайғамбарының мейірімге толы ғұмырын терең біліп, одан үлгі алуы керек.
Алау ƏДІЛБАЕВ,
исламтанушы, PhD доктор. ОҚО