Қазіргі таңда исламды терроризммен байланыстыруға жол берген себептердің бірі исламдағы «жиһад» ұғымының бұрмаланып көрсетілуі болып табылады. Ол – əрі кейбір мұсылмандар, əрі басқа дін өкілдері тарапынан бұрмаланып, бұрыс түсініліп жүрген басты ұғымдардың бірі. Араб тіліндегі жиһад сөзі «алға қойған мақсатқа жету үшін күш-жігер жұмсау», «талпыну», «тырысу» деген сияқты мағыналарды қамтиды.
Жиһад сөзі батыстық ақпарат құралдарында негізгі мағынасынан бұрмаланып «қасиетті соғыс» деп аударылып жүр. Ал бұндай ұғым исламда жоқ. Жиһадты мұсылман ғалымдары негізінде үлкен жиһад жəне кіші жиһад деп екіге бөледі. Үлкен жиһад деп адамның кемелдікке көтерілуіне кедергі келтіретін ең үлкен дұшпаны нəпсімен күресіне байланысты айтылған. Ал кіші жиһад көбіне материалдық тұстарды қамтиды.
Қысқаша қайтарсақ, мұсылманның адамдармен қатынасында барлық амалдарын Алла Тағаланың ризашылығы үшін жасауы осы ұғымның аясына кіреді, ал Оның ризашылығына бастайтын жолдар аса көп. Сол тұрғыдан қарастырсақ қолға қару алып соғысу мұның азғантай бір бөлігі ғана. Ол діннің ең негізгі элементі емес. Оның өзінде де белгілі қағидалармен шектеліп, жүйеленген жəне оның басты мақсаты зұлымдыққа қарсы тұру. Исламда тек белгілі қағидалар шеңберінде қорғануға рұқсат етіледі. Ислам соғысты мейлінше шектеп, əділдік пен бейбітшіліктің болғанын қалайды.
Сонымен қатар, жеке адамдар мен кейбір топтардың өз бетінше жиһад жариялауға ешқандай құқы жоқ. Соғысты тек қана мемлекет жариялай алады. Міне, қазіргі таңда ат төбеліндей кейбір лаңкес керітартпалардың жасап жүргендері исламға мүлдем үйлеспейтініне бүкіл ислам ғұламалары бір ауыздан келіседі. Кейбір мұсылмандар мен «исламдық ұйымдардың» исламды лаңкестік діні ретінде түсінулерін исламнан емес адамдардың қате пайымдарынан жəне басқа да себептерден іздеу керек.
Алау ƏДІЛБАЕВ,
исламтанушы, PhD доктор. ОҚО
